ମୁନି ବାଣୀ

ଆମ ସ୍କୁଲ ବେଳର ଦଣ୍ଡବିଧାନ ନିଆରା ଥିଲା। ସର୍ବେସର୍ବା ଥିଲେ ଶିକ୍ଷକ। ତାଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ସମସ୍ତେ ମାନିବାକୁ ବାଧ୍ୟ। ଶୃଙ୍ଖଳା ପାଇଁ ସେ ଜଣେ ମନିଟରକୁ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥାନ୍ତି। ଧରନ୍ତୁ ରାମ ହେଲା ମନିଟର। ସେ କ୍ଲାସରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରିବ। ରାବେଣା ଯଦି ଲକ୍ଷ୍ମଣକୁ ବାଡେଇଲା ତେବେ ଏହା ଯଦି ରାମ ନଜରକୁ ଆସେ, ସେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଏ ବିଷୟରେ ଜଣେଇବ। ତତ୍ପରେ ଶିକ୍ଷକ କିଛି ଶୁଣିବା ଆଗରୁ ରାବେଣାକୁ ଦୁଇଟି ଉତ୍ତମ ମଧ୍ୟମ ଦେବେ ଏବଂ ତାର ସହଯୋଗୀ ଅହିରାବଣକୁ ମଧ୍ୟ ଭଲ ଭାବରେ କୁଟିବେ। କାରଣ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଭଲ ଭାବରେ ଜଣାଥିବଯେ ପରିସ୍ଥିତି କଣ ହୋଇଥିବ। ଏପରିକି ସେ କେବେ କେବେ ନିଜ ଆଡୁ କେହି ନ କହିଲେ ବି କ୍ଳାସର ଦୁଷ୍ଟ ପିଲାଙ୍କୁ ଦୁଇ ଚାରିଟା ଉତ୍ତମ ମଧ୍ୟମ ଦିଅନ୍ତି ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା ପାଇଁ। ଏହା ଥିଲା ଆମ ବେଳର କଥା। ବଡ ହୋଇଗଲେ କଥା ଦୋସରା। ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଜାଗାରେ ମାନ୍ୟବର ବିଚାରପତି ଆସିଯାଆନ୍ତି। ମନିଟରଙ୍କ ଜାଗା ନିଅନ୍ତି ପୋଲିସ ଅଫିସର। ଏବଂ ରାବେଣା ଯଦି ଲକ୍ଷ୍ମଣକୁ ବାଡେଇଲା ତେବେ ଲକ୍ଷ୍ମଣକୁ ପ୍ରଥମେ FIR ଦେବାକୁ ପଡିବ। ତାପରେ ଯାଇ ପୋଲିସ ତଦନ୍ତ ଆରମ୍ଭ କରିବେ। ଏବଂ ରାବେଣା ଯଦି ନେତାଙ୍କ ଖାସ ଲୋକ ହୋଇଥିବ କିମ୍ବା ପୋଲିସକୁ କିଛି ହାତଗୁଞ୍ଜା ଦେଇଥିବ, ତେବେ ଖେଳ ସେଇଠି ଶେଷ। ନଚେତ ପୋଲିସ ତଦନ୍ତ କରି କୋର୍ଟକୁ କେସ ଫରୱାର୍ଡ କରିବେ। ଏବେ ଆରମ୍ଭ ହେବ ଅସଲି ଖେଳ। ଶିକ୍ଷକ ଯେପରି ସବୁ ଜାଣି ରାବେଣ

ଉପସ୍ଥାପନା - ଡ଼ାଃ କୁମାର ଅରୋଜ୍ୟୋତି ଆମେମାନେ ସାଧାରଣତଃ ଶିବଲିଙ୍ଗରେ ଲାଗି ହୋଇଥିବା ବେଲ ପତ୍ର, କଦଳୀ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ପ୍ରସାଦ ଆକାରରେ ସେବନ କରିଥାଉ। ମାତ୍ର ଏହାକୁ ସେବନ କରିବାର ନିୟମ ଅଛି ଯାହାକି ଶିବ ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ। ତାହା ହେଲା - ଶିବଙ୍କର ଦୀକ୍ଷା ନେଇଥିବା ଶିବ ଭକ୍ତ ପୁରୁଷଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ସମସ୍ତ ଶିବଲିଙ୍ଗର ନୈବେଦ୍ୟ ଶୁଭ ଏବଂ ମହାପ୍ରସାଦ, ଅତଏବ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ସେବନୀୟ। ମାତ୍ର ଯେଉଁମାନେ ଅନ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ଦୀକ୍ଷା ନେଇଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ଶିବଙ୍କ ପ୍ରତି ଭକ୍ତି ଅଛି, ସେମାନେ ଶିବ ନିର୍ମାଲ୍ୟ ସେବନ ସମୟରେ ନିମ୍ନ ନିୟମ ପାଳନ କରିବା ଉଚିତ। ଯେଉଁଠାରୁ ଶାଳଗ୍ରାମ ଶିଳାର ଉତ୍ପତ୍ତି ହୁଏ, ସେଠାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଲିଙ୍ଗରେ, ରସ ଲିଙ୍ଗରେ (ପାରଦ ଶିବଲିଙ୍ଗ), ପାଷାଣ, ରଜତ ତଥା ସୁବର୍ଣ୍ଣରେ ନିର୍ମିତ୍ତ ଲିଙ୍ଗରେ, ଦେବତା ତଥା ସିଦ୍ଧଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଲିଙ୍ଗରେ, କେସର ନିର୍ମିତ୍ତ ଲିଙ୍ଗରେ, ସ୍ଫଟିକ ଲିଙ୍ଗରେ, ରତ୍ନ ନିର୍ମିତ୍ତ ଲିଙ୍ଗରେ, ତଥା ସମସ୍ତ ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗରେ ବିରାଜମାନ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କର ନୈବେଦ୍ୟର ସେବନ ଚାନ୍ଦ୍ରାୟାଣ ବ୍ରତର ସମାନ ପୁଣ୍ୟଦାୟକ। ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟା କରିଥିବା ପୁରୁଷ ମଧ୍ୟ ଯଦି ପବିତ୍ର ହୋଇ ଶିବ ନିର୍ମାଲ୍ୟର ସେବନ କରି ତାହାକୁ ଶିରରେ ଧାରଣ କରେ ତେବେ ତାହାର ସମସ୍ତ ପାପ ତୁରନ୍ତ ନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ। କିନ୍ତୁ, ଯେଉଁଠାରେ ଚଣ୍ଡଙ୍କର (ଚଣ୍ଡେଶ୍ବେର, ଯେ କି ଶିବ ଗଣ

ଉପସ୍ଥାପନା - ଡ଼ାଃ କୁମାର ଅରୋଜ୍ୟୋତି ଆମ ପରମ୍ପରାରେ ଶ୍ରାବଣ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଦିନ ସାଧାରଣତଃ ଭଉଣୀମାନେ ନିଜ ଭାଇ ହାତରେ ରାଖୀ ବା ରକ୍ଷା ସୂତ୍ର ବାନ୍ଧି ଥାଆନ୍ତି ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରତିବଦଳରେ ଭାଇଟି ନିଜର ଭଉଣୀକୁ ସମସ୍ତ ଆପଦ ବିପଦରୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ। ତେବେ ପୌରାଣିକ ମତରେ କିପରି ଏହି ରକ୍ଷା ବନ୍ଧନର ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇଥିଲା, ରକ୍ଷା ସୂତ୍ରର ରୂପରେଖ କିପରି ଥିଲା ଓ କିପରି ଏହି ବିଧି ପାଳିତ ହେଉଥିଲା, ଆସନ୍ତୁ ଏବେ ଜାଣିବା। ଭବିଷ୍ୟ ପୁରାଣର ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ କହୁଛନ୍ତି - "ମହାରାଜ! ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ଦେବାସୁର ସଂଗ୍ରାମରେ ଦେବତାମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏକଦା ଦାନବମାନେ ପରାଜିତ ହୋଇଗଲେ। ତେଣୁ ଦାନବମାନେ ଦୁଃଖି ହୋଇ ଦୈତ୍ୟରାଜ ବଳୀଙ୍କ ସହିତ ଦୈତ୍ୟଗୁରୁ ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପାଖକୁ ଗଲେ ଓ ନିଜ ପରାଜୟର ବୃତ୍ତାନ୍ତ ତାଙ୍କୁ କହିଲେ।ଏହାଶୁଣି ଶୁକ୍ରାଚାର୍ଯ୍ୟ କହିଲେ - "ଦୈତ୍ୟରାଜ! ଆପଣଙ୍କୁ ବିଷାଦ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ଦୈଵବଶତଃ, କାଳର ପ୍ରଭାବରୁ ଜୟ ପରାଜୟ ଲାଗି ରହିଛି। ଏହି ସମୟରେ ତୁମେ ଏକ ବର୍ଷ ନିମିତ୍ତ ଦେବରାଜ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସହିତ ସନ୍ଧି କରିନିଅ, କାରଣ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଶଚୀ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ରକ୍ଷାସୂତ୍ର ବାନ୍ଧି ତାଙ୍କୁ ଅଜେୟ କରିଦେଇଛନ୍ତି। ତେଣୁ ତାହାରି ପ୍ରଭାବରେ ତୁମେ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରାଜିତ ହୋଇଛ। ତେଣୁ ଏକ ବର୍

ଉପସ୍ଥାପନା - ଡ଼ାଃ କୁମାର ଅରୋଜ୍ୟୋତି ଉତ୍କଳ କହିଲେ ସେହି ଦେଶକୁ ବୁଝାଏ ଯାହା "ଉତ୍କୃଷ୍ଟ କଳା" ନିମନ୍ତେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ। ଉତ୍କଳର କଳା ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ଆଦୃତ। ଏହା ପ୍ରସ୍ତର/କାଷ୍ଠ ମୂର୍ତ୍ତି କାରିଗରୀ ହେଉ କି ରୁପା ତାରକସି କାରିଗରୀ, କିମ୍ବା ପଟ୍ଟଚିତ୍ର କଳା ହେଉ କି ପିପିଲିର ଚାନ୍ଦୁଆ କଳା। ଏ ସମସ୍ତ କଳା ଓଡ଼ିଶାକୁ ବିଶ୍ୱର କଳା ମାନଚିତ୍ରରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିବାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି। ଏବେ ଆଉ ଏକ କଳା ଉତ୍କଳର ଏହି ଗୌରବମୟ କଳା ପରମ୍ପରାର ତାଲିକାରେ ଯୋଡି ହୋଇଯାଇଛି। ତାହା ହେଲା "ବାଲୁକା କଳା"। ଯେଉଁ ଶିଳ୍ପୀ, ବାଲୁକା କଳାକୁ ପାଥେୟ କରି ଓଡିଶାକୁ ବିଶ୍ୱ ଦରବାରରେ ଆଦୃତ କରିଛନ୍ତି, ସେ ହେଲେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସୁଦର୍ଶନ ପଟ୍ଟନାୟକ। ତାଙ୍କ ପଛକୁ ଯେଉଁ ଯୁବ ଶିଳ୍ପୀ ମାନେ ଓଡ଼ିଶାର ଏହି ବାଲୁକା କଳାର ପରମ୍ପରାକୁ ଆଗେଇ ନେଇଛନ୍ତି ସେମାନେ ହେଲେ - ରଞ୍ଜନ କୁମାର ଗାଙ୍ଗୁଲି, ମାନସ କୁମାର ସାହୁ, ସୁଦାମ ପ୍ରଧାନ, ସୁବଳ ମହାରଣା, ସୁଚିତ୍ରା ମହାଶ୍ୱେତା ଇତ୍ୟାଦି। ତେବେ ଏହି ବାଲୁକା କଳା ଉତ୍କଳର ନିଜସ୍ୱ କଳା, ନା ଏହା ଆମେ ଅନ୍ୟଠାରୁ ଅନୁକରଣ କରି ଶିଖିଛେ, ଆସନ୍ତୁ ଏବେ ଜାଣିବା। ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅଛି ଯେ ଏହି ବାଲୁକା କଳା ସର୍ଵ ପ୍ରଥମେ ମିଶର ଦେଶରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଯେଉଁଠାରେ କି ସେଠାକାର ଶିଳ୍ପୀ ମାନେ ବାଲି ଦ୍ୱାରା ପିରାମିଡ ତିଆରି କରୁଥିଲେ। ଶିଳ୍ପ

ଉପସ୍ଥାପନା - କୁମାର ଅରୋଜ୍ୟୋତି ବିଶ୍ୱପ୍ରସିଦ୍ଧ ତାଜମହଲର ନିର୍ମାତା ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଶାହାଜହାନ୍ ତାଙ୍କର ଅନ୍ତିମ ଜୀବନରେ ତାଙ୍କର ପୁତ୍ର ଔରଙ୍ଗଜେବଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀ ହୋଇ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁର୍ବିସହ ଭାବେ ଜୀବନ ବିତାଉଥାନ୍ତି। ଔରଙ୍ଗଜେବ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ପାଇଁ ପିଇବା ପାଣି ମଧ୍ୟ ମାପିଚୁପି ଏକ ଛିଦ୍ରଯୁକ୍ତ ମାଠିଆରେ ପଠାଉଥାନ୍ତି। ଏହାକୁ ସହ୍ୟ କରିନପାରି ଶାହାଜହାନ୍ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଔରଙ୍ଗଜେବଙ୍କୁ ଏକ ପତ୍ର ଲେଖିଲେ ଯେଉଁଥିରେ ଲେଖା ଥିଲା - "ଏ ପିସର ତୁ ଅଜବ ମୁସଲମାନୀ ଵ ପିଦରେ ଜିନ୍ଦା ଆଵ ତରସାନୀ । ଆଫରୀନ ଵାଦ୍ ହିନ୍ଦୱାନ ସଦ ଵାର ମୈଁ ଦେହଦଂ ପିଦରେ ମୂର୍ଦାରାୱା ଦାୟମ ଆଵ ।।" ଏହାର ଅର୍ଥ ଥିଲା - "ହେ ପୁତ୍ର, ତୁ ମଧ୍ୟ ବିଚିତ୍ର ମୁସଲମାନ ଅଟୁ ଯେ ନିଜର ଜୀଵିତ ପିତାଙ୍କୁ ଜଳପାନ କରିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପୀଡା ଦେଉଛି। ସେହି ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ଶତ ଶତ ନମନ ଯେଉଁମାନେ କି ନିଜର ମୃତ ପୁର୍ବଜଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଜଳ ପ୍ରଦାନ କରିଥାନ୍ତି।" ସାମ୍ରାଟ ଶାହାଜହାନ୍ ଯେତେବେଳେ ପାନୀୟ ଜଳାଭାବରୁ ସନ୍ତପ୍ତ ହେଉଥିଲେ ସେତେବେଳେ ସେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ନିଜ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ଜଳଦାନ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାର ପ୍ରଶଂସା ନକରି ରହିପାରିନଥିଲେ। ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିଜର ମୃତ ପୁର୍ବଜ ବା ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ଜଳ ଦାନ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଜଳତର୍ପଣ କୁହାଯାଏ ଯାହାକି ଶ୍ରାଦ୍ଧ କର୍ମର ଏକ ମୂଖ୍ୟ ଅଂ

ଉପସ୍ଥାପନା - ଡ଼ାଃ କୁମାର ଅରୋଜ୍ୟୋତି କ୍ଷୌର-କର୍ମ କହିଲେ କେଶ, ଶ୍ମଶ୍ରୁ (ଦାଢ଼ି) ତଥା ନଖ କାଟିବାକୁ ବୁଝାଇଥାଏ। ଏହି କର୍ମ ସମ୍ପାଦନ କରିବା ବିଷୟରେ କେତେକ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନିୟମ ରହିଛି, ମାତ୍ର ଅନେକ ସମୟରେ ଆମେ ସେହିସବୁ ନିୟମ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଜ୍ଞ ରହିଥାଉ। ସାଧାରଣତଃ ଆମେ ଗୁରୁବାର, ସଂକ୍ରାନ୍ତି, ଜନ୍ମବାର, ବ୍ରତଉପବାସାଦି ଦିନକୁ ଛାଡି ଅନ୍ୟ ସବୁଦିନ କ୍ଷୌର ହୋଇଥାଉ। କିନ୍ତୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ମତରେ ଆହୁରି ଅନେକ କେତେ ବାର ଓ ତିଥି ରହିଛି ଯେଉଁଦିନ କ୍ଷୌର-କର୍ମ କରିବାକୁ ନିଷେଧ କରାଯାଇଛି। ଆସନ୍ତୁ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବା। ଏକାଦଶୀ, ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ, ଅମାବାସ୍ୟା, ପୂର୍ଣ୍ଣିମା, ସଂକ୍ରାନ୍ତି, ବ୍ୟତିପାତ, ବିଷ୍ଟି (ଭଦ୍ରା), ବ୍ରତ ଦିନ, ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଦିନ, ମଙ୍ଗଳବାର ଓ ଶନିବାର ଦିନ କ୍ଷୌର-କର୍ମ ବର୍ଜିତ। ଏତଦବ୍ୟତୀତ ଗର୍ଗାଦି ମୁନୀଙ୍କ କଥନାନୁସାରେ ରବିବାର ଦିନ ମଧ୍ୟ କ୍ଷୌର-କର୍ମ ବର୍ଜିତ। ପୁତ୍ରେଚ୍ଛୁ ଗୃହସ୍ଥ ଏବଂ ଏକପୁତ୍ରବାନ  ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ସୋମବାର ତଥା ବିଦ୍ୟା ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ମୀ କାମନା କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ମାନେ ଗୁରୁବାର ଦିନ କ୍ଷୌର-କର୍ମ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ଅତଏବ ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ ଅବିବାହିତ ବ୍ୟକ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ କି ବିଦ୍ୟା ତଥା ଲକ୍ଷ୍ମୀ କାମନା କରୁଛନ୍ତି, ସେମାନେ ନିଷେଧ ତିଥି ବ୍ୟତୀତ ସୋମବାର, ବୁଧବାର ତଥା ଶୁକ୍ରବାର ଦିନ କ୍ଷୌର-କର୍ମ କରିପାରିବେ। ବିଦ୍ୟା ତଥା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କର ଅଭିଳାଷ ନଥିଲେ (

ଉପସ୍ଥାପନା - ଡ଼ାଃ କୁମାର ଅରୋଜ୍ୟୋତି ରାବଣକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିବା ବା ତାର ପ୍ରଶସ୍ତି ଗାନ କରିବା ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଏକ ଧାରାରେ ପରିଣତ ହୋଇଗଲାଣି। ଏ ବିଷୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦଶହରା ସମୟରେ ଉତ୍ଥାପନ ହୁଏ ଯେତେବେଳେ କି ରାବଣର ପୁତ୍ତଳିକା ଦାହ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହାକୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ବୋଲି ପ୍ରମାଣ କରିବାକୁ କେତେକ ଲୋକେ "ଅପହରଣ ପରେ ମା ସୀତାଙ୍କ ପ୍ରତି ତାର ବ୍ୟବହାର" ତଥା "ମହାନ ଶିଵଭକ୍ତ" ବୋଲି ଉପାଖ୍ୟାନ ଆଦିକୁ ପ୍ରମାଣ ରୂପେ ପରିବେଷଣ କରୁଛନ୍ତି। ତେବେ ମୁଁ ଏଠାରେ ଚର୍ଚ୍ଚା କରିବାକୁ ଚାହୁଁନାହିଁ ଯେ ରାବଣକୁ ଦାହ କରାଯିବା ଉଚିତ କି ନୁହେଁ, ମୁଁ ରାବଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କେବଳ କେତେକ ମିଥ୍ୟା ଧାରଣା ଦୂର କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛି। ମିଥ୍ୟା ଧାରଣା #୧: ରାବଣ ମା ସୀତାଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରି ମଧ୍ୟ ଖରାପ ବ୍ୟବହାର କରି ନଥିଲା। ସତ୍ୟାସତ୍ୟ: ଏହା ସତ୍ୟ ଯେ ରାବଣ ମା ସୀତାଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରି ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଖରାପ ବ୍ୟବହାର କରି ନଥିଲା। ତେବେ ତାର ଏହି ବ୍ୟବହାର ତାର ମହାନତା ନଥିଲା, ସେ ଏକ ଅଭିଶାପ ପାଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ମା ସୀତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଖରାପ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ସାହାସ କରିପାରିନଥିଲା। ଏକଦା ରାବଣ ଅପ୍ସରା ରମ୍ଭାଙ୍କୁ ଦେଖିଲା ଓ ତାଙ୍କ ରୂପରେ ମୁଗ୍ଧ ହୋଇ ତଥା କାମାସକ୍ତ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରେମର ନିବେଦନ କରିଥିଲା। ମାତ୍ର ରମ୍ଭା ତାଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ସେ ନଳକୁବେରଙ୍କୁ ଭଲ ପାଉଛନ୍ତି ଓ ସେହି ସମୟରେ ତାଙ୍କ

ଉପସ୍ଥାପନା - ଡ଼ାଃ କୁମାର ଅରୋଜ୍ୟୋତି କାର୍ତ୍ତିକ ମାସ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ନବମୀ ତିଥି "ଅଁଳା ନବମୀ" ରୂପେ ପାଳିତ ହୁଏ। ଏହି ତିଥିରେ ଦାନ-ପୁଣ୍ୟାଦି କର୍ମ କଲେ ସୌଭାଗ୍ୟ ଅର୍ଜିତ ହୁଏ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି। ଏହି "ଅଁଳା ନବମୀ" ତିଥିରେ କରାଯାଇଥିବା ପୁଣ୍ୟାଦି କେବେହେଲେ କ୍ଷୟ ହୁଏନାହିଁ ବା ଅକ୍ଷୟ ରହିଥାଏ, ତେଣୁ ଏହାକୁ "ଅକ୍ଷୟ ନବମୀ" ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ। ଏହି "ଅକ୍ଷୟ ନବମୀ", "ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା" ତିଥୀ ଭଳି ପବିତ୍ର ଓ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। "ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା" ତିଥିରେ ତ୍ରେତା ବା ତ୍ରେତୟା ଯୁଗର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ବେଳେ "ଅକ୍ଷୟ ନବମୀ" ତିଥିରେ ସତ୍ୟ ଯୁଗର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ବାସ ରହିଛି। ପାରମ୍ପରିକ ଭାବେ ଏହି ତିଥିରେ ଅଁଳା ଗଛକୁ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ। ଅଁଳା ନବମୀରେ ଅଁଳା ଗଛ ତଳେ ବଟା ଅଁଳାରେ ଭଗବାନ୍ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ପ୍ରତିମାକୁ ସ୍ନାନ କରାଯାଏ । ଓଡ଼ିଆ ପରମ୍ପରାରେ ଏହି ସ୍ନାନକାର୍ଯ୍ୟ "ଅଁଳା ନବମୀ"ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ କାର୍ତ୍ତିକ ମାସ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲେ । ହବିଷିଆଳୀମାନେ ଏହିଦିନ ଅଁଳା ଗଛ ମୂଳରେ ହବିଷ୍ୟାନ୍ନ ରାନ୍ଧନ୍ତି ଓ ଗଛ ଚାରିପଟେ ପ୍ରଦକ୍ଷଣା କରିଥାନ୍ତି । "ଅଁଳା ନବମୀ", ପ୍ରକୃତିକୁ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇବାର ଏକ ପର୍ବ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ବିଶ୍ବାସ ରହିଛି ଯେ ଏହି ଦିନ ଅଁଳା ଗଛ ତଳେ

ଉପସ୍ଥାପନା - ଡ଼ାଃ କୁମାର ଅରୋଜ୍ୟୋତି ଭାରତୀୟ ଚିକିତ୍ସା ଶାସ୍ତ୍ର ତଥା ଧର୍ମ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପଞ୍ଚଗବ୍ୟର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ରହିଛି । ପଞ୍ଚଗବ୍ୟ କହିଲେ ଗୋମୂତ୍ର, ଗୋବର, ଗୋଦୁଗ୍ଧ, ଗୋଦଧି ଓ ଗୋଘୃତକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଆମେ ଯେକୌଣସି ଗୋମାତାଙ୍କ ଠାରୁ ସଂଗୃହିତ ଏହି ପଞ୍ଚଗବ୍ୟକୁ ବ୍ୟବହାର ନିମିତ୍ତ ଆଣିଥାଉ । ମାତ୍ର କେଉଁ ଗୋମାତାଙ୍କ ଠାରୁ ପଞ୍ଚଗବ୍ୟର କେଉଁ ପଦାର୍ଥ ଗ୍ରହଣୀୟ ତାହାର ସୂଚନା ଭବିଷ୍ୟ ପୁରାଣରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ଭବିଷ୍ୟ ପୁରାଣ ମତରେ କପିଳା ଗୋମାତାଙ୍କ ମୂତ୍ର, କୃଷ୍ଣା ଗୋମାତାଙ୍କ ଗୋବର, ଶ୍ଵେତ ଗୋମାତାଙ୍କ ଦୁଗ୍ଧ, ଲାଲ ଗୋମାତାଙ୍କ ଦଧି ତଥା କବରୀ ଗୋମାତାଙ୍କ ଘୃତ ପଞ୍ଚଗବ୍ୟ ନିମିତ୍ତ ଗ୍ରହଣୀୟ । ଏହି ପଞ୍ଚଗବ୍ୟର ଏକ ବିଶେଷ ବ୍ରତରେ ପ୍ରୟୋଜନ ରହିଛି ଯାହାର ବିବରଣୀ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା । କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀରେ ଉପବାସ କରି ରାତ୍ରୀ ସମୟରେ ଉପରୋକ୍ତ ପଞ୍ଚଗବ୍ୟକୁ ନେଇ ମନ୍ତ୍ର ଦ୍ୱାରା ସେଥିରେ କୁଶୋଦକ ମିଶାଇ ତାହାକୁ ପ୍ରାଶନ କରିବା ଉଚିତ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦିନ ପ୍ରାତଃକାଳରେ ସ୍ନାନାଦି କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷ କରି ଦେବତା ଓ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ତର୍ପଣ କରିସାରି, ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ଭୋଜନ କରାଇ ସ୍ୱୟଂ ମୌନ ରହି ଭୋଜନ କରିବା ଉଚିତ । ଏପରି କରିବା ଦ୍ୱାରା ବାଲ୍ୟ, ଯୌବନ ତଥା ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥାରେ କରାଯାଇଥିବା ସମସ୍ତ ପାପର ନାଶ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ବ୍ରହ୍ମକୁର୍ଚ ଵ୍ରତ କୁହାଯା

ସେପଟେ ... ସୁନ୍ଦରଗଡ ଜିଲ୍ଲାର ଏକ ଗାଁ । ଅପରାହ୍ନ ସମୟ, ସୁର୍ଯ୍ୟ ଗଡ଼ିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲେଣି । ଚାଷକାମ ଓ ମୂଲିଆ କାମକୁ ଯାଇଥିବା ଲୋକମାନେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଘରକୁ ଫେରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେଣି । ଏହି ସମୟରେ ଗାଁ ମୁଣ୍ଡରେ ଥିବା ଏକ ପଡିଆ ଧୀରେ ଧୀରେ ଲୋକାରଣ୍ୟ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା । ଜର୍ସି ପିନ୍ଧା କିଛି ଯୁବକ ହାତରେ ହକି ଷ୍ଟିକ ଧରି ପଡ଼ିଆର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଏକତ୍ରିତ ହେବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଖେଳ ଦେଖିବାକୁ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଲୋକ ନିଜ ନିଜର କାମଦାମ ଶେଷକରି ଏକତ୍ରିତ ହେଲେ । ଆଜି ହେଉଛି ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଫାଇନାଲ୍ ମ୍ୟାଚ । ଯେଉଁ ଦଳ ଜିତିବ, ସେ ପୁରସ୍କାର ସ୍ୱରୁପ 'ଖାସି' ନେଇ ଘରକୁ ଯିବ । ଆଉ ଯିଏ ହାରିବ, ସିଏ ମଧ୍ୟ ସାନ୍ତ୍ୱନା ମୂଳକ ଭାବେ 'କୁକୁଡ଼ା' ନେଇ ଘରକୁ ଯିବ । ମ୍ୟାଚ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ଜୋରଦାର ସଂଘର୍ଷ । ଖେଳାଳୀ ମାନେ କୌଣସି ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମୂଳକ କବଚ ନ ପିନ୍ଧି, ଆଘାତପ୍ରାପ୍ତ ହେବାର ଭୟକୁ ଭ୍ରୁକ୍ଷେପ ନ କରି ଖେଳି ଚାଲିଥାନ୍ତି । କାରଣ ଏହି ପରମ୍ପରା ସହିତ ସେମାନେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ, କାହିଁ କେଉଁ କାଳରୁ । ଆଉ ଏହି 'ଖାସି' ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଫଳାଫଳ ଉପରେ ହିଁ ନିର୍ଭର କରେ ସେମାନଙ୍କ ସାମାଜିକ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ତଥା ଭବିଷ୍ୟତରେ ରାଜ୍ୟ ବା ଦେଶ ପକ୍ଷରୁ ଖେଳିବାର ସମ୍ଭାବନା ... ମ୍ୟାଚ ସରିଲା । ବିଜୟୀ ଦଳ ସଗର୍ବେ ପୁରସ୍କାର ସ୍ୱରୂପ 'ଖାସି' ନେଇ ବିଜୟୋଲ୍ଲାସ ସହିତ ଘରକୁ ଫେରିଲେ...ରାତିରେ

ଉପସ୍ଥାପନା - ଡ଼ାଃ କୁମାର ଅରୋଜ୍ୟୋତି ଯଦି ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ସାମାଜିକ କଟକଣାରେ ଥିବା ଜିନିଷ କିଛି ଅଛି, ତାହା ହେଉଛି ଅଧୋବାୟୁ ବା ସାଧାରଣ ଭାଷାରେ କହିଲେ ପାଡ଼। କାରଣ ଆପଣ ଏହାକୁ ଯେଉଁଠି ସେଇଠି ମନଇଚ୍ଛା ଛାଡି ପାରିବେନି । ଏହା ଉପରେ ଅଘୋଷିତ ସାମାଜିକ କଟକଣା ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ଭାଗ୍ୟର ବିଡମ୍ବନା ଏହିକି ଯେ ସେହି କଟକଣାକୁ ଖାତିର ନକରି ମଧ୍ୟ ଏହା ଆପଣଙ୍କ ଇଛା ବିନା ବାହାରି ଯାଇଥାଏ । ଆଉ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ଉପସ୍ଥିତିରେ ଯଦି ଏହା ବାହାରିଗଲା, ତେବେ କଥା ସରିଲା । ଅନେକ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏଥିପାଇଁ ଆପଣଙ୍କୁ ଲୋକହସା ହେବାକୁ ପଡିପାରେ । ଏହା ଉପରେ ଧାର୍ମିକ କଟକଣା ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଯଥା - ଯଦି ଜପ, ଧ୍ୟାନ ବା ପ୍ରାର୍ଥନା ସମୟରେ ଏହା ବାହାରିଯାଏ, ତେବେ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ ସ୍ୱରୁପ ଆପଣଙ୍କୁ ପ୍ରାଣାୟମ କ୍ରିୟା କରି ପୁନଶ୍ଚ ପୂଜାକାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ତେବେ କଣ ପାଇଁ ଏହା ଉପରେ ଏତେସବୁ କଟକଣା ରହିଛି ? ଏହା କଣ ଆମର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବା ସାମାଜିକ ସ୍ଥିତି ପାଇଁ ଏତେ କ୍ଷତିକାରକ ଯେ ଏହାକୁ ନିର୍ଗତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଏକାନ୍ତର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ? ଆସନ୍ତୁ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋକପାତ କରିବା । ପ୍ରଥମେ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟଗତ ଦିଗକୁ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଉ ।  ଅଧୋବାୟୁ ଉପରେ ଏହି ଅଘୋଷିତ କଟକଣା ପାଇଁ ଅନେକ ସମୟରେ ଆମକୁ ଏହା ଚାପି ରଖିବାକୁ ପଡିଥାଏ । ମାତ୍ର ଆୟୁର୍ବେଦ ଶାସ୍ତ୍ର ମତ

ଉପସ୍ଥାପନା - ଡ଼ାଃ କୁମାର ଅରୋଜ୍ୟୋତି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରିବାକୁ ହେଲେ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ଏକ ବୃତ୍ତି ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । କାରଣ ଏହି ବୃତ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ସେ ନିଜର ତଥା ନିଜ ପରିବାରର ଭରଣପୋଷଣ କରି ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟକର୍ମ ସମ୍ପାଦନ କରିଥାଏ । ଏବଂ ଏହି ବୃତ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଯଦି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ ରକ୍ଷା ହୋଇପାରେ, ତେବେ ବୃତ୍ତିଟି ମହାନ ହୋଇଉଠେ । ଏହିପରି ଏକ ମହାନ ବୃତ୍ତି ହେଉଛି ଚିକିତ୍ସକ ବୃତ୍ତି । ମାତ୍ର ଅଧୁନା ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି ଯେ, ଅନେକ ସମୟରେ ଏହି ବୃତ୍ତିଟି ନିଜର ଲକ୍ଷ୍ୟପଥରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହୋଇ କେବଳ ମାତ୍ର ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନର ଏକ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ଏହାର କାରଣ ଯାହା ହେଉନା କାହିଁକି, ଏହାର ପ୍ରଭାବରେ ଜନସାଧାରଣ ଧୀରେ ଧୀରେ ଚିକିତ୍ସକଙ୍କ ଉପରୁ ନିଜର ଆସ୍ଥା ହରାଉଛନ୍ତି । ଏବଂ ଅନେକ ଚିକିତ୍ସକ ଏହି ବୃତ୍ତିକୁ ଆଦର୍ଶ ଉପାୟରେ ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ସରକାରୀ ଉଦାସୀନତା, ଦୁର୍ଗମ ଅଞ୍ଚଳରେ କାର୍ଯ୍ୟ ନିଯୁକ୍ତି ତଥା ସମାନ ଯୋଗ୍ୟତା ଥାଇ ମଧ୍ୟ ନିଜର ସମସାମୟିକ ଚିକିତ୍ସକ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ଠାରୁ କମ ପାରିଶ୍ରମିକ ପାଇବା ଆଦି କାରଣ ଗୁଡିକ ପାଇଁ ନିଜର ଲକ୍ଷ୍ୟପଥରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହୋଇ କେବଳ ମାତ୍ର ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ ନିମିତ୍ତ ଏହି ବୃତ୍ତିକୁ ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି । ତେବେ କଣ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନ ଏକ ଚିକିତ୍ସକଙ୍କ ଜୀବନର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ? କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହି

ଉପସ୍ଥାପନା - ଡ଼ାଃ କୁମାର ଅରୋଜ୍ୟୋତି ଚିକିତ୍ସକ ବା ଡାକ୍ତରୀ ପେଶା ଏକ ସମ୍ମାନାସ୍ପଦ ତଥା ଅତୀବ ପ୍ରାଚୀନ ପେଶା ଯାହାକି ଅନେକ ମେଧାବୀ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଏହି ପେଶା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିଥାଏ । ତେବେ ଅନେକ ହୁଏତ ଜାଣିନଥିବେ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ କିପରି ଏହି ପେଶା ନିମିତ୍ତ ଛାତ୍ର ଚୟନ କରାଯାଉଥିଲା । ଆସନ୍ତୁ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା । ଆୟୁର୍ବେଦୀୟ ଗ୍ରନ୍ଥ "ସୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତା"ର ଦ୍ଵିତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ ବା "ଶିଷ୍ୟୋପନୟନୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ"ରେ ଏ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଆଲୋକପାତ କରାଯାଇଛି । ଏହି ଅଧ୍ୟାୟରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅଛି ଯେ ବ୍ରାହ୍ମଣ, କ୍ଷତ୍ରିୟ ବା ବୈଶ୍ୟ - ଏହି ତିନି ବର୍ଣ୍ଣର ଶିଷ୍ୟଙ୍କୁ (ତଥା ଉତ୍ତମ କୁଳ ଏବଂ ଉତ୍ତମ ଗୁଣଯୁକ୍ତ ଶୂଦ୍ର ବର୍ଣ୍ଣର ଶିଷ୍ୟଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ବୈଦିକ ମନ୍ତ୍ର ବର୍ଜ୍ଜନ ପୂର୍ବକ ଉପନୟନ ସଂସ୍କାର ବିନା) ଆୟୁର୍ବେଦ ଅଧ୍ୟୟନ ନିମିତ୍ତ ଚୟନ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ଯେଉଁମାନେ କି ଉତ୍ତମ କୁଳଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବେ, ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଯୋଗ୍ୟ ଆୟୁ ଥିବ, ଯେଉଁମାନଙ୍କର ସୁଶୀଳତା, ପବିତ୍ରତା, ନମ୍ରତା ଆଦି ଗୁଣ ଥିବ, ଯେଉଁମାନେ ଶୌର୍ଯ୍ୟବାନ ତଥା ଉତ୍ତମ ଆଚାର, ଉତ୍ସାହ, ବଳ, ମେଧା, ଧୃତି, ସ୍ମୃତି ଓ ପ୍ରତିପତ୍ତି ଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବେ, ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଜିହ୍ଵା, ଓଷ୍ଠ ତଥା ଦନ୍ତର ଅଗ୍ରଭାଗ ପତଳା ହୋଇଥିବ ତଥା ମୁଖ, ଚକ୍ଷୁ ଓ ନାସିକା ସିଧା ହୋଇଥିବ* (Physiognomy ଶାସ୍ତ୍ର ଆଧାରରେ), ଯେଉଁମାନେ

"ଓଁ ଶ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ପ୍ରଜାପତୟେ ନମଃ" ଆପଣମାନେ ଉପରୋକ୍ତ ମନ୍ତ୍ରଟିକୁ ନିଶ୍ଚୟ ଆମର ପାରମ୍ପରିକ ବିଧାନ ସ୍ୱରୂପ ଵିଵାହ ଉପଲକ୍ଷେ ବନ୍ଧୁବାନ୍ଧବମାନଙ୍କୁ ଦିଆଯାଉଥିବା ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପତ୍ରରେ ସର୍ବାଗ୍ରେ ଉଲ୍ଲିଖିତ ଥିବାର ଦେଖିଥିବେ । ଆମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ଏହାର ଅର୍ଥ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅବଗତ ନ ଥାଇ କେବଳ ମାତ୍ର ବିଧିରକ୍ଷା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥାଉ । ଏପରିକି ମଧ୍ୟ ମୁଁ ଦେଖିଛି, ବିବାହ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପତ୍ରରେ  ଡି.ଟି.ପି. କାର୍ଯ୍ୟ ତୁଲାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଏହି "ପ୍ରଜାପତି"ର ଅର୍ଥ ତଥା ତାହାର ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଥିବା ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟକୁ ବୁଝି ନ ପାରି ଏହି ମନ୍ତ୍ର ନିକଟରେ ଏକ ପ୍ରଜାପତିର ଚିତ୍ରଟିଏ ମଧ୍ୟ ଆଙ୍କିଦେଇଥାନ୍ତି । ତେବେ କଣ ଏହାର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ଓ କାହିଁକି ଏହା ଲେଖାଯାଇଥାଏ ଆସନ୍ତୁ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା । ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲିଖିତ "ପ୍ରଜାପତି" ଶବ୍ଦଟି ବ୍ରହ୍ମା ବା ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଦକ୍ଷ ପ୍ରଜାପତିଙ୍କୁ ବୁଝାଉନାହିଁ । ଏହା ହେଉଛି ଶ୍ରୀବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଷୋଡଶ ନାମ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଯାହାକି "ଶ୍ରୀ ବିଷ୍ଣୋ ଷୋଡଶନାମ ସ୍ତୋତ୍ରମ୍" ରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ । କେଉଁ ସମୟରେ ଶ୍ରୀବିଷ୍ଣୁଙ୍କର କେଉଁ ନାମକୁ ସ୍ମରଣ କରିବା ଉଚିତ ତାହା ଏହି ସ୍ତୋତ୍ରରେ ଉଲ୍ଲିଖିତ ଅଛି । ସ୍ତୋତ୍ରଟି ହେଲା - ଔଷଧେ ଚିନ୍ତୟେତ୍ ବିଷ୍ଣୁଂ ଭୋଜନେ ଚ ଜନାର୍ଦ୍ଦନମ୍ ଶୟନେ ପଦ୍ମନାଭଂ ଚ

ମହାଭାରତ ସମୟର କଥା । କୌରବ ଓ ପାଣ୍ଡବ ସେନାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମହାସଂଗ୍ରାମ ଚାଲିଥାଏ । ଭାରତବର୍ଷର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୀରମାନେ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ପାଇଁ ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାନ୍ତି । କଳିଙ୍ଗର ବୀର ପୁତ୍ରମାନେ ଏଥିରୁ ବା ବାଦ୍ ପଡ଼ିଥାନ୍ତେ କିପରି ? ସେମାନଙ୍କ ରାଜଜେମା ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିବାରୁ, ସେମାନେ ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ କୌରବ ସେନାଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ପିତାମହ ଭୀଷ୍ମଙ୍କ ସେନାପତିତ୍ୱରେ ନିଜ ଜୀବନର ଶେଷ ରକ୍ତ ବିନ୍ଦୁ ଥିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଂଗ୍ରାମ କରିବା ନିମିତ୍ତ ବଦ୍ଧପରିକର ଥାଆନ୍ତି । ଘମାଘୋଟ ଯୁଦ୍ଧ ଚାଲେ । ଶେଷରେ କୌରବ ସେନାଙ୍କୁ ସମୁହେ ଧ୍ବସ୍ତ କରି ପାଣ୍ଡଵମାନେ ଯୁଦ୍ଧରେ ବିଜୟୀ ହୁଅନ୍ତି । ଏହି ଅଦୃଷ୍ଟପୂର୍ଵ ଯୁଦ୍ଧରେ ସମ୍ଭବତଃ କଳିଙ୍ଗର ଅଧିକାଂଶ ବୀର ବୀରଗତିକୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି । ତେବେ କଣ ଓଡ଼ିଆ ଜାତି କଙ୍କାଳ ସଦୃଶ ସବୁଦିନ ପାଇଁ ଶୋଇଯାଏ ? ନା..... କେଉଁ ଏକ ଅଜଣା ତାନ୍ତ୍ରିକର "ଉଠ କଙ୍କାଳ" ଡାକରେ ଏ ଜାତି ପୁନର୍ଜୀବିତ ହୋଇଯାଏ, ନିଜ ଚିତାଭସ୍ମରୁ ବାରମ୍ବାର ପୁନର୍ଜୀବିତ ହେଉଥିବା ସେହି ଗ୍ରୀକ ଲୋକକଥାର "ଫିନିକ୍ସ" ଚଢ଼େଇ ପରି ଓ ରଚିଚାଲେ କୀର୍ତ୍ତିର କୋଣାର୍କ ମାନ ଏବଂ ଗାଇଚାଲେ ନିଜ ଐତିହ୍ୟର ଗାଥା । × × × × × × ଅନ୍ୟ ଏକ ସମୟର କଥା । କଳିଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧର ସମୟ । ମଗଧ ସେନା ଓ କଳିଙ୍ଗ ସେନାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପୁଣି ଏକ ମହାସଂଗ୍ରାମ ଚାଲିଥାଏ । ଏଥର ମଧ୍ୟ କଳିଙ୍ଗର ବୀର ପୁତ

ଉପସ୍ଥାପନା - ଡ଼ାଃ କୁମାର ଅରୋଜ୍ୟୋତି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ କଳିଙ୍ଗ ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ଦେଶ ଭାବରେ ନିଜ ପାଇଁ ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିଥିଲା, ତାହା କଳାରେ ଉତ୍କର୍ଷତା ପାଇଁ ହେଉ କି ନୌବାଣିଜ୍ୟ ପାଇଁ ହେଉ, ଧର୍ମର ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ହେଉ କି ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବୀରତ୍ବ ପାଇଁ ହେଉ, ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଏହି ପ୍ରିୟ ଜନ୍ମଭୂମି ସେତେବେଳର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମୃଦ୍ଧ ଦେଶଗୁଡିକ ଠାରୁ କୌଣସି ଗୁଣରେ କମ ନଥିଲା । ତେବେ ଆମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ଜାଣିନଥିବେ ଯେ ବନୌଷଧି ଏବଂ ଔଷଧ ଶାସ୍ତ୍ର (ଆୟୁର୍ବେଦ)ରେ ମଧ୍ୟ 'କଳିଙ୍ଗ' ନାମଟିର ଏକ ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଥିଲା; ଆସନ୍ତୁ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା । ବନୌଷଧି ଶାସ୍ତ୍ରରେ କୌଣସି ଔଷଧୀୟ ବୃକ୍ଷର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ସମୟରେ ତାହାର ବିଭିନ୍ନ ନାମ ବା ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସମ୍ପର୍କରେ ମଧ୍ୟ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଥାଏ ଯାହାଦ୍ୱାରା କି ସେହି ଔଷଧୀୟ ବୃକ୍ଷ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସବିଶେଷ ତଥ୍ୟ ମିଳିପାରିଥାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ 'ପିପ୍ପଳୀ' । ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ନାମ ଗୁଡିକ ହେଉଛି 'ବୈଦେହୀ' ବା 'ମାଗଧୀ' (ଏହା 'ବିଦେହ' ବା 'ମଗଧ' ଦେଶରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଥିବାରୁ), 'କୋଳା' (ଏହାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଫଳର ଓଜନ ପ୍ରାୟଃ ଏକ 'କୋଳ' ଓଜନର ହୋଇଥିବାରୁ), 'ଉପକୂଲ୍ୟା' (ଏହା ବିଶେଷ କରି 'ଉପକୂଳ' ଅ

ଜଗତର ନାଥ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ଲୀଳାକ୍ଷେତ୍ର ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର । ଏହାର ଆକର୍ଷଣରୁ ସ୍ୱର୍ଗର ଦେବତାମାନେ ମଧ୍ୟ ମୁକୁଳି ପାରି ନାହାନ୍ତି, ତେଣୁ ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କ କଥା କଣ କହିବା ? ଏହି ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ମାଟିର ମୋହ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ସାଧୁସନ୍ଥଙ୍କୁ ଯୁଗ ଯୁଗରୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଛି ଯେପରିକି ଆଦି ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ, ରାମାନୁଯାଚାର୍ଯ୍ୟ, ବଲ୍ଲଭାଚାର୍ଯ୍ୟ, ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟ, ଗୁରୁ ନାନକ, ଗୋସ୍ୱାମୀ ତୁଳସୀ ଦାସ, ସନ୍ଥ କବୀର, ଶଙ୍କର ଦେବ, ପଞ୍ଚସଖା, ତୋତାପୁରୀ ମହାରାଜ ଇତ୍ୟାଦି । ଏହିସବୁ ସାଧୁସନ୍ଥ ମାନେ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ରକୁ କେବଳ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦର୍ଶନ ତଥା ପରିଭ୍ରମଣ ନିମିତ୍ତ ଆସିନାହାନ୍ତି, ସେମାନେ ଏଠାରେ ମଠ ଆଦି ସ୍ଥାପନ କରି ନିଜର ସ୍ଥାୟୀ ସ୍ମୃତି ମଧ୍ୟ ଛାଡି ଦେଇ ଯାଇଛନ୍ତି ଉତ୍ତର ପିଢ଼ିଙ୍କ ସକାଶେ । ଏହିପରି ଜଣେ ସନ୍ଥ ଓ ସଦଗୁରୁ ଥିଲେ ଶ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ବିଶ୍ୱପ୍ରଣବ ମହାରାଜ ଯେକି ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ରକୁ ନିଜର କର୍ମକ୍ଷେତ୍ର ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଓ ଯାହାଙ୍କର ସନାତନ ଧର୍ମର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ଦିଗରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅବଦାନ ରହିଥିଲା । ଆସନ୍ତୁ, ତାଙ୍କ ଆଶ୍ରମ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବା । ମହୋଦଧି କୂଳରେ ଧୀବର ବସ୍ତି ନିକଟରେ ଥିବା ଏକ ତୀର୍ଥସ୍ଥାନ ହେଉଛି 'ଚକ୍ରତୀର୍ଥ' ଯେଉଁଠାରେ କି କଳା ମୁଗୁନି ପଥରରେ ନିର୍ମିତ ଶ୍ରୀବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଚକ୍ର (ଚକ୍ର ନାରାୟଣ) ପୂଜା ପାଇଥାଏ । ଏହି ଚକ୍ରତୀର୍ଥ ନିକଟରେ ଶ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ବିଶ୍ୱପ୍ରଣବ ମ